Khi thị trường chứng khoán “sụp đổ” và mọi người đều mất tiền, số tiền đó đi đâu vậy?

r/explainlikeimfive

u/AidanHU4L (30 points)

ELI5: Khi thị trường chứng khoán “sụp đổ” và mọi người đều mất tiền, số tiền đó đi đâu vậy?

____________________

Link Reddit: https://redd.it/2kimow

____________________

u/flockofsquirrels (90 points)

Cổ phần là phần vốn nhỏ nhất của một công ty (cổ phần), thể hiện sự sở hữu của người nắm giữ với công ty đó. Nếu bạn có một quầy bán nước chanh, và là người duy nhất sở hữu cũng như vận hành nó, bạn sẽ không cần đến cái gọi là “cổ phần của công ty”. Nhưng nếu bạn có ý tưởng về một quầy nước chanh tuyệt vời, mà lại không có tiền để mở cũng như vận hành nó, thì bạn có thể tìm đến những người bạn bè có tiền và mượn tiền từ người đó để dựng nên quầy nước chanh. Dĩ nhiên là anh bạn đó có thể muốn được chia lợi nhuận từ quầy nước chanh thay vì chỉ nhận tiền lãi từ việc cho bạn người tiền, vậy nên bạn có thể đồng ý là cả bạn lẫn người bạn tốt bụng kia sẽ đầu làm chủ quầy nước chanh, và sẽ chia lợi nhuận dựa trên phần trăm doanh nghiệp mà mỗi người sở hữu (trans: dựa trên số vốn góp)

Bây giờ thì bạn cũng chưa cần đến cổ phần đâu, đây mới là công ty hợp danh thôi (partnership). Giờ nếu anh bạn kia muốn bán phần sở hữu của anh ta với doanh nghiệp của bạn cho một ai khác, chứng khoán cổ phần sẽ là cách dễ nhất để thực hiện điều đó. Bạn sẽ chia quyền sở hữu quầy nước chanh, giả sử 60% của bạn và 40% của anh chàng kia, thành 6 cổ phiếu cho bạn và 4 cổ phiếu cho anh bạn đó (trans: tức cổ phiếu là hình thức thể hiện của cổ phần, kiểu hai cặp phạm trù nội dung và hình thức vầy). Và giờ thì anh bạn kia đã có thể bán 4 cổ phiếu đó cho người khác, ngày xưa anh ấy bỏ tiền vào, giờ anh ấy đã có thể lấy tiền ra khỏi doanh nghiệp.

Thị trường chứng khoán có thể coi là một cái chợ nơi mọi người mua và bán cổ phiếu. Và “số tiền” mà người ta mất đi khi thị trường chứng khoản sụp đổ hay giảm điểm không thực sự là tiền, mà là tài sản (trans: từ gốc là wealth – sự giàu có nhưng bản thân mình thấy dịch như vậy không phù hợp lắm). Họ đã trả tiền để mua cổ phiếu, số tiền đó sẽ đi vào túi của những người đã bán cổ phiếu đó cho họ. Giờ thì họ không có tiền nữa, chỉ còn cổ phiếu thôi. Chúng là tài sản có thể chuyển thành tiền, nhưng không phải là tiền thực.

Khi nói rằng mọi người “mất tiền”, đó là vì cụm từ này miêu tả giá trị tài sản mà người ta có được thể hiện qua cổ phần, định giá dựa trên việc cổ phiếu đó có thể được bán với giá bao nhiêu. Khi thị trường sụp đổ, giá bán của cổ phiếu sẽ giảm và giảm, vì nên giá trị tài sản của người nắm giữ sẽ giảm. Người nắm giữ sẽ chả mất gì cả trừ phi họ bán cổ phiếu đi, bởi vì nếu không bán thì họ vẫn sẽ nắm giữ lượng cổ phiếu họ có ban đầu.

Vậy nên, tiền chả đi đâu cả trừ phi có một người nào đó bán/mua cổ phiếu. Đó là lý do tại sao thị trường chứng khoán được gọi là một “trò chơi có tổng bằng không”, bời vì nếu ai đó mua với giá thấp, rồi bán với giá cao, và một người khác mua với giá cao rồi bán khi giá bị thấp (trans: nguyên văn là buys low sells high, nhưng mình nghĩ OP bị nhầm…) thì xét về tổng thể thì lượng tiền vẫn như thế, số tiền mà người mua thấp bán cao có được là từ anh chàng mua cao bán thấp.

>u/AidanHU4L (4 points)

Vậy nên, tiền chả đi đâu cả trừ phi có một người nào đó bán/mua cổ phiếu. Đó là lý do tại sao thị trường chứng khoán được gọi là một “trò chơi có tổng bằng không”, bời vì nếu ai đó mua với giá thấp, rồi bán với giá cao, và một người khác mua với giá cao rồi bán khi giá bị thấp (trans: nguyên văn là buys low sells high, nhưng mình nghĩ OP bị nhầm…) thì xét về tổng thể thì lượng tiền vẫn như thế, số tiền mà người mua thấp bán cao có được là từ anh chàng mua cao bán thấp.

Đó chính xác là điều tôi không hiểu. Khi thị trường sụp đổ và mọi người mất tiền (hoặc trông có vẻ như vầy), nếu thực sự là một trò chơi có tổng bằng không thì lượng giá trị tài sản khổng lồ đó bay đi đâu, tới công ty đã bán các cổ phiếu đó sao?

>>u/flockofsquirrels (9 points)

Không phải. Công ty chỉ có tiền từ việc bán cổ phiếu lần đầu thôi.

Nhìn lại ví dụ về quầy nước chanh nha. Anh bạn kia bán 4 cổ phiếu cho anh A chẳng hạn, với giá $10 đi, và kiếm được một số tiền. Anh A có thể sẽ bán 4 cổ phiếu đó cho ai khác, nhưng anh bạn của bạn sẽ không thấy được tiền đó đi đâu đúng không. Giờ thì anh A bán chỗ cổ phiếu đó cho cô B, với giá $15. Số cổ phiếu sẽ có giá trị bằng số tiền cô B sẽ trả cho chúng, mà thực tế thì dựa trên khả năng sinh lợi của việc kinh doanh, ở đây là quầy nước chanh bán được bao nhiêu. Khi anh A bán cho cô B, giá cổ phiếu đang cao vì đang là mùa hè. Khi mùa đông đến, chả ai mua nước chanh cả, vậy nên quầy nước chanh không tạo được ra nhiều lợi nhuận. Nếu cô B bán cổ phiếu bây giờ, số cổ phiếu đó sẽ không đáng bao nhiêu cả. Nhưng cứ giả sử cô B bán cho ông C đi, với giá chỉ bằng giá mà B đã mua từ bạn của bạn (tức $10). Anh A đã kiếm được một số tiền chênh lệch từ việc mua với giá thấp từ bạn của bạn và bán giá cao hơn cho cô B (là bằng ($15 – $10)*4 = $20). Còn cô B lại mất tiền do mua cao từ A mà lại chỉ bán với giá thấp (($10 – $15)*4 = -$20).

(Trans: mấy cái số là mình thêm vào ạ :3)

Giá trị tài sản bị mất giữa A, B, C là bằng không, vì số tiền A kiếm được sẽ bù trừ với số tiền B bị mất, và C thì chưa mất cũng chưa kiếm được gì cả (vì chưa bán). Đó là lý do tại sao thị trường chứng khoán là một trò chơi có tổng bằng không.

Tuy nhiên, xã hội có thể mất đi sự thịnh vượng. Tiền không phải là sự giàu có, tiền là tiền. Tiền là thứ bạn dùng để trao đổi cho hàng hóa hoặc dịch vụ, và giá trị tạo ra tiền. Với chứng khoán, sự giàu có được định giá thông qua việc nó tạo ra bao nhiêu tiền. Dòng tiền được tạo ra thông qua việc mua và bán sản phẩm, và luôn chảy trong xã hội chúng ta. Doanh nghiệp có thể tạo ra rất nhiều tiền, nhưng tiền đó không ở lại trong doanh nghiệp mãi mãi. Doanh nghiệp cũng cần chi tiền như chúng ta, và nếu nó có lợi nhuận mà lại không chi tiền, những người sở hữu sẽ muốn nhận được một phần lợi nhuận. Một khi người sở hữu được chia lợi nhuận, họ sẽ lại chi tiêu và dòng tiền lại luân chuyển trong nền kinh tế. Nếu doanh nghiệp không còn tạo ra được lợi nhuận, giá trị của sự giàu có tạo bởi việc sở hữu doanh nghiệp sẽ bị giảm. Điều đó không có nghĩa là tiền bị biến mất, nó chỉ là một tài sản cụ thể không còn giữ được giá trị do nó không thể tạo ra nhiều lợi nhuận nữa thôi.

Tóm lại thì mọi người có thể bị giảm sự giàu có mà không thể hiện qua việc mất tiền. Nếu tất cả các công ty dừng việc tạo ra sản phẩm, đất nước sẽ mất đi toàn bộ sự giàu có, nhưng vẫn còn nguyên số tiền.

>>u/dementedsnake (2 points)

Sự khác biệt là tiền là tiền, còn giá trị/sự giàu có là những gì bạn sở hữu đáng giá bao nhiêu. Đó là tài sản của bạn. Giá trị của chiếc xe của tôi ngày càng giảm khi nó trở nên cũ kỹ. Giá trị của cổ phiếu lên và xuống tùy vào doanh nghiệp.

Cổ phiếu kiểu như một sự hứa hẹn về giá trị tài sản trong tương lai vậy. Khi sự hứa hẹn ấy tan vỡ (do phá sản…) thì sự giàu có đó vốn thực tế chưa bao giờ tồn tại sẽ vẫn không tồn tại. Nhưng tiền của bạn thì vẫn sẽ ở cùng với người mà đã bán cổ phiếu cho bạn.

Giá trị/sự giàu có chỉ thực sự có tại thời điểm bạn chuyển nó thành tiền. Trước khi đó, mọi việc đều có thể xảy đến với nó. Nó có thể tăng gấp ba hoặc biến mất.

Nó kiểu như có một cây táo và nói rằng ‘nếu bạn trả cho tôi $10 hôm nay, thì bạn sẽ có 10% của cây táo lớn lên năm sau”. Nếu cây táo chết, 10% của cây táo là bằng không. Nếu cây táo phát triển tốt và tạo ra hàng đống táo, thì 10% của cây táo có thể bằng cả một thùng tải táo.

https://www.facebook.com/groups/redditvietnam/permalink/844530582611012/